Trening pamięci świeżej (krótkotrwałej) i koncentracji
Co to jest pamięć?
Kłopoty z pamięcią należą do tak zwanych zaburzeń o charakterze poznawczym. Podkreślić należy, że warunkują one pozyskiwanie oraz utrwalanie wiadomości dotyczących otaczającego nas świata, a także dają możliwość organizowania zdobytych informacji w system wiedzy, a także wymianę ze środowiskiem. Wyróżnia się dwa rodzaje pamięci: krótkotrwałą oraz długotrwałą. Specyficznym typem pierwszej jest pamięć operacyjna, która określana jest również jako robocza. Jest to czasowe przechowywanie danych w jakimś celu, aby wykorzystać je do czynności umysłowych bądź wykonania pewnego zadania. Powtarzanie treści doprowadza do utrwalenia wiedzy oraz przejścia do pamięci długotrwałej
Jak rozpoznać problemy z pamięcią u dzieci i młodzieży?
Zaburzenia w zakresie pamięci krótkotrwałej jest to grupa czynników dysfunkcyjnych, które objawiają się w przypomnieniu sobie zdarzeń, które miały miejsce w ciągu ostatnich kilku minut czy też godzin. Takie problemy mogą mieć odzwierciedlenie w niedostatecznym zapisywaniu wspomnień, informacji, wiedzy w pamięci długotrwałej. Podkreślić należy fakt, że upośledzenie to najczęściej pojawia się u osób starszych, jednakże coraz częściej diagnozuje się ją u dzieci i nastolatków.
Jakie są najczęstsze symptomy świadczące o kłopotach pamięciowych u dzieci?
- znaczne osłabienie pamięci w krótkim czasie,
- bardzo częste zapominanie słów lub poznanych osób,
- powtarzające się gubienie różnych przedmiotów oraz przyborów szkolnych,
- zapominanie o zabraniu posiłków do szkoły,
- problem w odtworzeniu przeczytanych niedawno treści,
- brak rezultatów i postępów mimo długiej nauki.
Przyczyny problemów z pamięcią u dzieci i nastolatków
Podkreślić należy fakt, że istnieje wiele jednostek chorobowych, które mogą przyczyniać się do ukształtowania się problemów z pamięcią. Deficyty dotyczące omawianej funkcji poznawczej mogą pojawić się zarówno w grupie osób starszych, jak i młodszych. Zauważyć trzeba, że nie zawsze wynikają one z uszkodzenia określonych ośrodków mózgowych, które odpowiedzialne są za obszar związany z pamięcią. Mogą one być związane z niedokrwieniem, zmianami o charakterze metabolicznym bądź innymi, w tym również o charakterze zakaźnym, które mogą przyczyniać się do niszczenia połączeń neuronowych.
Nieprawidłowości te pojawiające się u dzieci oraz nastolatków mogą być spowodowane drastycznymi zmianami, które występują w ich życiu oraz niezwykle stresującymi wydarzeniami. W tym aspekcie niejednokrotnie poprawa następuje po likwidacji czynnika stresogennego bądź gdy nasza pociecha zaadoptuje się do nowych okoliczności.
Co więcej, przyczyny osłabienia pamięci u najmłodszych mogą powstać przez obecność schorzeń układu nerwowego, depresji, nadczynności tarczycy, niedokrwistości. Ostatnia z wymienionych związana jest z obniżoną zdolnością krwinek czerwonych do transportowania tlenu, co może mieć istotne odzwierciedlenie w osłabieniu zapamiętywania u dzieci i nastolatków.
Warto podkreślić, że problemy z pamięcią oraz jej utrata mogą być efektem urazów głowy. Wstrząśnienie mózgu powstaje w rezultacie działania siły uderzeniowej na czaszkę, w konsekwencji czego dochodzi do zaburzeń między obszarem siatkowym, wzgórzem, a także korą mózgu.
Kłopoty związane z funkcjonowaniem wskazanego obszaru u młodzieży mogą stanowić objaw zespołu chronicznego zmęczenia, który współcześnie ma uzasadnienie u 3% nastolatków. Źródła należy poszukiwać w kontakcie ze substancjami szkodliwymi, takimi jak dym papierosowy bądź alkohol, co może mieć niekorzystny wpływ na przestrzeń dotyczącą zdolności zapamiętywania
Zaburzenia pamięci u dzieci mogą być również rezultatem niedoboru witamin z grupy B, w szczególności B1 oraz B12, kwasu foliowego.
Leczenie problemów z pamięcią u dzieci i młodzieży
Dysfunkcje dotyczące obszaru zapamiętywania dzieci oraz młodzieży mogą mieć różne źródła, dlatego też pierwszym etapem w działaniach leczniczych jest profesjonalnie postawiona diagnoza. Niejednokrotnie w terapii zaburzeń pamięci wystarczająca jest rola opiekuna, wspólna organizacja dnia, wprowadzenie harmonogramu oraz pilnowanie tego, by nasza pociecha skupiała się na realizacji jednego zadania w określonym horyzoncie czasowym.
Co więcej, zasadnicze znaczenie w tym aspekcie ma dbałość o codzienną systematyczność, zaplanowany rytm dnia, a ponadto konsekwencja w działaniu. W łagodnych przypadkach dotyczących braku zapamiętywania zasadnicza może okazać się suplementacja witaminą B12 oraz kwasem foliowym w zwiększonych dawkach, a także innymi witaminami należącymi do grupy B w zasadniczych porcjach. Do tych preparatów dołączyć można środki oparte na bazie liści miłorzębu japońskiego. Właściwości wskazanej rośliny wpływają na poprawę zdolności uczenia się u dzieci i nastolatków.
Ważne zadanie pełni także dieta naszych pociech. W tej kwestii warto zwrócić uwagę na negatywne produkty, które trzeba usunąć z jadłospisu. Wymienia się tutaj: cukier, kakao i pochodne, czekoladę, coca-colę, a także inne napoje zawierające sztuczne konserwanty.
W bardziej skomplikowanych sytuacjach potrzebna może być pomoc psychologiczna, w tym również zastosowanie psychoterapii o charakterze indywidualnym bądź grupowym, a nawet zastosowanie preparatów mających działanie farmakologiczne.
Warto także skorzystać z pomocy specjalistów, którzy poprowadzą ttening pamięci świeżej stosując różne metody terapeutyczne, które znacznie mogą przyczynić się do istotnej poprawy pamięci dzieci i nastolatków.
Dlaczego dzieci mają problemy z koncentracją?
Koncentracja polega na świadomym kierowaniu i dłuższym utrzymywaniu uwagi na określonym zadaniu lub zagadnieniu. Umiejętność skupienia uwagi nie tylko pomaga dziecku w efektywnej nauce, lecz także w rozwiązywaniu codziennych problemów i lepszym rozumieniu komunikatów.
Umiejętność skupienia uwagi rozwija się u dzieci stopniowo – w wieku 2–4 lat potrafią skoncentrować się jedynie na 5–15 minut, w wieku 5–6 lat na 20–30 minut, wraz z rozpoczęciem nauki szkolnej okres ten stopniowo wydłuża się. Do 3 roku życia dzieci kierują swoją uwagę mimowolnie na przedmioty, które ją przyciągają – takie jak szczekanie psa lub ruchomy obraz telewizora. Na każdym etapie rozwoju warto wykonywać ćwiczenia usprawniające pamięć i inne funkcje poznawcze dziecka, pamiętając jednak, aby dobrać je odpowiednio do wieku i możliwości malucha.
Sposób koncentracji zależy też od temperamentu dziecka.Jeśli to typ kinestetyczny i wciąż jest w ruchu, może być mu ciężko utrzymać uwagę, siedząc. Takiemu dziecku zdecydowanie łatwiej będzie wykonywać ćwiczenia usprawniające pamięć i koncentrację przez ruch lub zabawę. Poznanie własnego dziecka i zrozumienie jego potrzeb jest więc kluczowe przy wyborze odpowiednich ćwiczeń na pamięć i koncentrację, które najlepiej pomogą mu w rozwoju.
Ćwiczenia rozwijające pamięć i koncentrację dla najmłodszych dzieci
Problemy z koncentracją uwagi u dzieci w wieku wczesnoprzedszkolnym są zupełnie normalne i nie powinny budzić obaw rodziców. Dziecko poniżej 4 roku życia potrafi skoncentrować się maksymalnie na 15 minut. Już we wczesnym etapie rozwoju warto jednak wykonywać z dzieckiem proste ćwiczenia usprawniające pamięć i inne procesy myślowe. Ułatwi mu to w przyszłości naukę i świadome skupienie uwagi na zadaniu. Najlepszym treningiem pamięci i koncentracji dla dzieci w wieku wczesnoprzedszkolnym jest zabawa. Oto kilka pomysłów:
- układanie puzzli – doskonały trening koncentracji dla najmłodszych dzieci. Warto zacząć od prostych wzorów, aby nie zniechęcić malucha i sukcesywnie zwiększać trudność obrazka i ilość elementów;
- gry typu memory – na rynku dostępne są różne wersje gry dostosowane do możliwości dzieci w różnym wieku. Dla najmłodszych można wybrać wersję z obrazkami, które należy łączyć w pary. Memory to doskonały przykład ćwiczenia na pamięć krótkotrwałą dla najmłodszych;
- porównywanie (znajdź różnicę) – na rynku dostępne są również gry polegające na szukaniu różnic w obrazkach. Najczęściej zabawa ma kilka etapów o różnym stopniu trudności. To świetny sposób na ćwiczenie koncentracji i pamięci fotograficznej dziecka;
- zabawa w grajka – wymaga dokładnego wysłuchania przez dziecko dźwięków, ich zapamiętania i ponownego odtworzenia. Można użyć do tego dowolnych instrumentów, w tym ręcznie wykonanych (np. z pudełek wypełnionych nasionami). Ćwiczenia na pamięć słuchową pomagają dzieciom utrzymywać uwagę i rozwijają poczucie rytmu.
Ćwiczenia poprawiające pamięć i koncentrację dla starszaków
Im dziecko jest starsze, tym łatwiej przychodzi mu świadome koncentrowanie uwagi na zadaniach. Umiejętność ta staje się niezbędna, gdy idzie do szkoły i musi przez dłuższy czas wytrzymać na lekcji w jednej pozycji, słuchając nauczyciela. Dlatego jeszcze przed rozpoczęciem nauki warto rozwijać w nim zdolność koncentracji i zapamiętywania. Jakie ćwiczenia na pamięć warto wykonać ze starszym dzieckiem? Oto kilka pomysłów:
- czytanie bajek – świetnie sprawdza się w każdym wieku; pomaga skoncentrować się na jednej historii i zaangażować w narrację opowieści;
- żonglowanie – doskonałe ćwiczenie na koncentrację uwagi i wyciszenie umysłu – wystarczy 1 lub 2 piłeczki (ewentualnie zwinięte w kłębek skarpetki lub woreczki z grochem). Przy przerzucaniu piłeczek obie półkule mózgu muszą ze sobą współpracować, dzięki temu powstają między nimi nowe połączenia, a ich praca synchronizuje się;
- wymyślanie historii – osoba dorosła rozpoczyna bajkę pierwszym zdaniem, kolejne zdanie dopowiada dziecko. Historię można kontynuować aż do wymyślonego zakończenia;
- zapamiętywanie – spośród 10 podanych przez rodzica rzeczowników dziecko musi zapamiętać wszystkie owoce/pojazdy/kolory. To doskonały trening pamięci słuchowej oraz umiejętności kategoryzacji.
POLECAM ZADANIA DLA MAŁYCH BYSTRZAKÓW:
ORAZ INNE ĆWICZENIA NA PAMIĘĆ ŚWIEŻĄ I KONCENTRACJĘ:
